O postawach Polaków wobec Zagłady Żydów w czasie II wojny światowej opowiada dr hab. Dariusz Libionka (prof. PAN).

Historycy Zagłady w dwojaki sposób odpowiadają na pytanie o plany nazistów wobec Żydów europejskich przed wybuchem II wojny światowej. Pierwsza szkoła uważa, że od momentu zdobycia władzy w 1933 r. Adolf Hitler dążył do eksterminacji Żydów. Druga podkreśla, że plany Hitlera się zmieniały i w decydujący sposób wpłynęła na nie sytuacja wojenna.Zapraszamy na rozmowę z profesorem Polskiej Akademii Nauk Dariuszem Libionką, historykiem stosunków polsko-żydowskich i Zagłady.

Wrogość między Polakami i Ukraińcami była wypadkową kilku czynników. Przed wojną przyczyniły się do niej walki o Lwów i Galicję Wschodnią z lat 1918–1919, a potem niespójna polityka narodowościowa II Rzeczypospolitej. W czasie II wojny światowej Polacy i Ukraińcy stanęli po różnych stronach barykady. Działali w imię własnych interesów narodowych, które niekoniecznie były zbieżne. Początkowo Ukraińcy upatrywali sojusznika w III Rzeszy. Zakładali, że pomoże im ona zbudować własne państwo, podczas gdy Polacy widzieli w nazistowskich Niemczech agresora i głównego wroga. Z kolei Sowieci dla Polaków z najeźdźców poprzez koalicjantów przeistoczyli się w „sojusznika naszych sojuszników”, natomiast dla Ukraińców przez całą wojnę pozostawali głównym zagrożeniem. Koniec wojny sprawił, że zarówno dla Polaków, jak i Ukraińców Sowieci stali się wspólnym wrogiem. Dopiero taka perspektywa otworzyła drogę do porozumienia. Wcześniejsze próby z okresu wojny kończyły się fiaskiem. Zapraszamy na rozmowę z dr. Mariuszem Zajączkowskim, pracownikiem Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, znawcą stosunków polsko-ukraińskich z lat 1939–1947.

Temat Brygady Świętokrzyskiej mocno dzieli nie tylko opinię publiczną, ale i środowisko historyków. Jej apologeci nazywają ją jedną z największych jednostek partyzanckich i nie traktują współpracy z Niemcami w kategoriach kolaboracji. W tym samym duchu wypowiadają się o niej wysocy urzędnicy państwowi odpowiedzialni za politykę historyczną, a związani z obozem Zjednoczonej Prawicy. O kontrowersjach związanych z Brygadą Świętokrzyską opowiada profesor Rafał Wnuk, historyk wojennej i powojennej konspiracji.