Aby móc czuć się dumnymi z własnej ojczyzny, musimy uczyć się jej historii, tradycji i zwyczajów. Jednak równie ważne, jak celebrowanie państwowych świąt i rocznic jest codzienne dbanie o rozwój naszego kraju i społeczeństwa. Współcześnie patriotyzm oznacza nie tylko gotowość do poświęcenia życia w sytuacji zagrożenia losów państwowości. Dzisiaj, w czasach pokoju, patriotyzm stanowi połączenie rozmaitych działań na rzecz dobra naszej ojczyzny – od celebrowania ważnych dla naszej historii uroczystości, przez aktywność polityczną, społeczną i gospodarczą, aż po wspólne przeżywanie podniosłych momentów sportowych i rozmaite formy artystycznego wyrazu miłości i przywiązania do Polski.

Śmierć Stalina stanowiła przełom w dziejach Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS). Oznaczała koniec kultu jednostki i rządów opartych na terrorze. System zaczął ulegać przeobrażeniom, których kierunek wyznaczono w trakcie dwuletnich (1953–1955) walk o schedę po dyktatorze. W ich wyniku władzę objął Nikita Chruszczow, polityk w chwili śmierci Stalina znany, ale nieodgrywający kluczowej roli na szczytach władzy.

Plan sześcioletni przyjęty w 1950 r. zrealizowano tylko w części dotyczącej przemysłu, zaniedbując budownictwo, rolnictwo i transport. Sytuacja gospodarcza była zła, brakowało podstawowych produktów. W Moskwie po śmierci Stalina w marcu 1953 r. trwała walka o władzę, z której zwycięsko wyszedł Nikita Chruszczow. We wrześniu tego samego roku objął on nowo ustanowiony urząd pierwszego sekretarza KC KPZR. Dążenie Chruszczowa do ograniczenia terroru w ZSRS i złagodzenia kursu wobec Zachodu spowodowały lekkie odprężenie także w Polsce, dając nadzieję na reformę systemu. Zelżał nacisk aparatu represji i powstały warunki do rozwoju – na niewielką skalę – prywatnych inicjatyw gospodarczych, kulturalnych i społecznych.

Przemówienie I sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego Nikity Chruszczowa z 25 lutego 1956 r. miało być tajne. Na zamkniętym posiedzeniu pojawili się jedynie najwyżsi dygnitarze państwa sowieckiego. Chruszczow referował długo, około pięciu godzin. Mówił o nadużywaniu władzy przez Stalina: czystkach, represjach, błędach w dowodzeniu podczas II wojny światowej. Stalin nie żył już wprawdzie od trzech lat, ale do tej pory nikt jeszcze nie odważył się na krytykę wodza. Nic dziwnego, że referat Chruszczowa wywołał spore poruszenie wśród słuchaczy.

Po II wojnie światowej w polityce dawnych mocarstw kolonialnych nastąpiła znacząca zmiana. Spośród państw, które ten konflikt przegrały, Niemcy nie miały już posiadłości zamorskich (od końca I wojny światowej ), swoje kolonie straciły również Włochy. Francja i Wielka Brytania zaś nie miały już statusu mocarstw i brakowało im środków na utrzymanie władzy poza kontynentem. Duży wpływ na sytuację w koloniach miały przemiany kulturowe zachodzące w Afryce – mieszkańcy kolonii coraz częściej i głośniej domagali się prawa do własnych państw. Mówiła o tym także Karta atlantycka, a ONZ postulowała wprowadzenie w życie prawa do samostanowienia.

Na sytuację gospodarczą Polski w pierwszej połowie lat 50. XX w. ogromny wpływ miały zmiany zachodzące w sytuacji wewnętrznej oraz zaostrzenie się warunków międzynarodowych. Dla sytuacji wewnętrznej istotna była likwidacja resztek samodzielności PPS i ostateczne jej połączenie z PPR w Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Stanowiło to zapowiedź zmiany kursu polskiej gospodarki, która odtąd miała szybko upodabniać się do modelu sowieckiego.

„Powstanie wyparte” – tak historyk Krzysztof Ruchniewicz nazwał wydarzenia w komunistycznej Niemieckiej Republice Demokratycznej z 1953 r. Wówczas mieszkańcy NRD masowo zbuntowali się przeciwko komunistycznej władzy i tylko brutalna sowiecka interwencja ocaliła reżim komunistów przed upadkiem. „Wśród Polaków to powstanie w ogóle nie funkcjonuje. Przykładamy dużą wagę do tradycji powstań i walki o niepodległość – posłużę się wręcz sloganem »za waszą i naszą wolność« – ale powstanie w NRD w żaden sposób nie utkwiło w polskiej pamięci zbiorowej” – przekonywał Ruchniewicz. Za „wyparcie” powstania odpowiedzialne są polskie władze komunistyczne, które jak ognia obawiały się powtórki scenariusza wschodnioniemieckiego nad Wisłą. Z kolei dla Niemców powstanie z 1953 r. stanowi niezwykle ważne wydarzenie - symbol tradycji wolnościowych oraz przykład solidarności w walce o wolność, demokrację i praworządność. Powstanie niemieckie jednakże zdecydowanie na pamięć Polaków zasługuje. Był to bowiem pierwszy – na tak ogromną skalę – zryw społeczny przeciwko komunistycznej władzy w bloku państw zależnych po II wojnie światowej od ZSRS.

Po II wojnie światowej doszło do procesu dekolonizacji, czyli rozpadu zamorskich imperiów. Mieszkańcy dotychczasowych kolonii w Afryce i Azji wykorzystali trudności mocarstw wyczerpanych kosztownymi działaniami wojennymi, by ogłaszać niepodległość. Proces ten, wyjątkowo bolesny dla obu stron konfliktu, nie ominął też posiadłości francuskich w Indochinach oraz krajach Maghrebu.

W tym materiale powtórzymy wiadomości z jednego z działów wiedzy o społeczeństwie. Powtórzenie opierać się będzie na zestawie ćwiczeń interaktywnych z zakresu NATO oraz pracy z tekstami źródłowymi i multimediami. W dalszej części znajdują się dokładniejsze informacje na temat tego, jak czytać polecenia oraz odpowiadać na pytania. Podpowiadamy, na co warto zwrócić uwagę.