Z zachodu na wschód – zadanie Polski jest na Wschodzie Starcie o przyszłość przede wszystkim Ukrainy, ale też i Białorusi, jest źródłem rywalizacji, napięć i wrogości między Rosją i Polską. Przez setki lat, do czasu umocnienia się Prus i zjednoczenia Niemiec (1871 r.), polską świadomość geopolityczną określał Wschód. Polska, luźny…

W tym materiale powtórzymy wiadomości z jednego z działów wiedzy o społeczeństwie. Powtórzenie opierać się będzie na zestawie ćwiczeń interaktywnych z zakresu zmian społecznych w Polsce w okresie transformacji ustrojowej oraz pracy z tekstami źródłowymi i multimediami. W dalszej części znajdują się dokładniejsze informacje na temat tego, jak czytać polecenia oraz odpowiadać na pytania. Podpowiadamy, na co warto zwrócić uwagę.

W tym materiale powtórzymy wiadomości z jednego z działów wiedzy o społeczeństwie. Powtórzenie opierać się będzie na zestawie ćwiczeń interaktywnych z zakresu zmian społecznych w Polsce w okresie transformacji ustrojowej oraz na pracy z tekstami źródłowymi i multimediami. W dalszej części znajdują się dokładniejsze informacje na temat tego, jak czytać polecenia oraz odpowiadać na pytania. Podpowiadamy, na co warto zwrócić uwagę.

Transformacja ustrojowa polskiego państwa zapoczątkowana w 1989 r. to proces niezwykle złożony. Z politycznego punktu widzenia dotyczyła ona przejścia od systemu komunistycznego o cechach totalitarnych i autorytarnych do demokracji. Pod względem ekonomicznym transformacja polegała na odejściu od gospodarki centralnie planowanej w kierunku wolnego rynku. Przemiany w obu tych obszarach rodziły wiele trudności natury prawnej i organizacyjnej, a oprócz oczywistych korzyści, niosły ze sobą również określone koszty. Dokonanie koniecznych zmian polegało jednak przede wszystkim na dostosowaniu obowiązującego prawa i zmianie struktury własności, co osiągnąć można było stosunkowo szybko, choć nie bez pewnych przeszkód.

Przywrócenie demokracji było w Europie Wschodniej od początku bezspornym celem polityki końca XX w. Jedynym akceptowanym rozwiązaniem, przeciwstawnym do modelu ustrojowego opartego na systemie jednopartyjnym, była demokracja wzorca zachodniego. Oczywiście nie był i nie jest to model idealny, wolny od konfliktów w polityce, ale… W 1989 roku Europa Wschodnia przeżyła eksplozję entuzjazmu i ożywienia społecznego uczestnictwa w przemianach politycznych. Po roku 1989 nastąpiły tam radykalne zmiany społeczne. Przełomowe wydarzenia tamtego okresu zapoczątkowały jakościowe przeobrażenia w krajach Europy Środkowej i Południowo‑Wschodniej. Głównym celem reformatorów stało się ustanowienie demokracji parlamentarnej i gospodarki rynkowej oraz przywrócenie i umocnienie suwerenności państwowej. Przejście do demokracji i do stabilnych systemów politycznych często komplikowały pozostałości państwa realnego socjalizmu oraz cechy charakterystyczne dla tego regionu geograficzno‑politycznego. Chodzi tutaj głównie o specyfikę społeczeństwa postkomunistycznego, problemy rozwoju ekonomicznego i płynność struktur politycznych. Przeobrażenia ustrojowe w krajach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej prowadziły do stopniowego wykształcenia się społeczeństwa obywatelskiego w sensie polityczno‑kulturowym oraz społeczeństwa klasowego zróżnicowanego pod względem interesów ekonomicznych i pozycji na rynku.

Najważniejszymi celami polskiej polityki zagranicznej po 1989 r. było otwarcie na Zachód, przystąpienie do struktur międzynarodowych oraz budowanie przyjaznych stosunków z sąsiadami. Aby to osiągnąć, konieczne było najpierw całkowite uniezależnienie się od ZSRS. Pierwszym krokiem musiało być wycofanie z terenu Polski wojsk sowieckich, które stacjonowały tu nieprzerwanie od końca II wojny światowej. Dalej przyszła kolej na budowanie nowych relacji. Politykę tę, mimo częstych zmian rządów, prowadzono z dużą konsekwencją.

Jaki wpływ miały wydarzenia w Polsce w 1989 na inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej? Wincuk Wiaczorka z Białorusi i Leonardas Vilkas z Litwy opowiadali o tym, jak wydarzenia czerwca postrzegano w ich ojczyznach.