Opowieść profesora Dudka na temat procesu akcesji Polski do Unii Europejskiej. Wykład ilustrowany archiwalnymi nagraniami i zdjęciami.

Opowieść profesora Dudka na temat procesu akcesji Polski do NATO. Wykład ilustrowany archiwalnymi nagraniami i fotografiami.

Najważniejszymi celami polskiej polityki zagranicznej po 1989 r. było otwarcie na Zachód, przystąpienie do struktur międzynarodowych oraz budowanie przyjaznych stosunków z sąsiadami. Aby to osiągnąć, konieczne było najpierw całkowite uniezależnienie się od ZSRS. Pierwszym krokiem musiało być wycofanie z terenu Polski wojsk sowieckich, które stacjonowały tu nieprzerwanie od końca II wojny światowej. Dalej przyszła kolej na budowanie nowych relacji. Politykę tę, mimo częstych zmian rządów, prowadzono z dużą konsekwencją.

Załamanie się komunizmu w 1989 r., a następnie rozpad Związku Sowieckiego w grudniu 1991 r. zmieniły sytuację polityczną w Europie Środkowo‑Wschodniej. W Polsce i pozostałych krajach bloku wschodniego nastąpiły demokratyzacja ustrojów politycznych oraz głębokie zmiany gospodarcze: urynkowiono gospodarkę, dominujący do tej pory sektor państwowy był stopniowo redukowany, a jego miejsce zajmował sektor prywatny. W czerwcu 1991 r. została rozwiązana Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), która dotychczas nadzorowała współpracę krajów podporządkowanych ZSRS. Przed Polską i innymi państwami dawnego bloku wschodniego pojawiła się możliwość kształtowania współpracy międzynarodowej na nowej płaszczyźnie oraz skorzystania z zalet integracji europejskiej.

Rozpad systemu komunistycznego zapoczątkowany w 1989 r. doprowadził do radykalnej zmiany sytuacji międzynarodowej w Europie Środkowej. Priorytetem państw należących wcześniej do sowieckiej strefy wpływów było jak najszybsze uwolnienie się od politycznej zależności od słabnącego imperium. Milowymi krokami było rozwiązanie Układu Warszawskiego w 1991 r. oraz wyprowadzenie oddziałów Armii Sowieckiej – opuściły one Polskę w 1993 roku. Rozwiązanie Układu Warszawskiego oznaczało, że państwa, które do niego wcześniej należały, znalazły się w strefie ograniczonego bezpieczeństwa.

13 marca 2022 r. ukraińska baza w Jaworowie została trafiona rosyjskimi pociskami, zabijając 35 osób i raniąc 134. Ten obiekt wojskowy, zdaniem wielu, służy Europie jako centrum dostarczania pomocy wojskowej Ukrainie: z perspektywy Moskwy miejsca te stają się „uprawnionymi celami” ofensywy. Jak NATO powinno się zachowywać w takich przypadkach? Analiza obecności Sojuszu Atlantyckiego wokół krajów dawnej żelaznej kurtyny.

W 2019 r. minęły dwie dekady polskiego członkostwa w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). To dobry moment, aby pokusić się o refleksję dotyczącą korzyści i kosztów związanych z udziałem Polski w tej formie militarno‑politycznej współpracy międzynarodowej.

Maciej Zakrocki w rozmowie z Danutą Hubner i Dariuszem Szymczychem w audycji "Maciej Zakrocki przedstawia" Radia Tok FM.

Gościem ostatniego odcinka cyklu Kronika polska jest historyk Jerzy Eisler, który podejmuje się krótkiego podsumowania zmian ustrojowych w Polsce, a także oraz omawia perspektywy wejścia naszego kraju do Unii Europejskiej. Zauważa, że w ciągu zaledwie dziesięciu lat polskich przemian, Polska awansowała do krajów Pierwszego Świata. Mimo iż wydawało się to nieprawdopodobne Polska zdołała awansować do grona 40 najbogatszych krajów świata, uzyskała członkostwo w OECD i NATO, a od 1994 roku cieszy się stowarzyszeniem z Unią Europejską, mając perspektywę pełnego członkostwa. Eisler omawia również plusy i minusy planowanego wejścia Polski do Unii, podkreślając że nie wszyscy i nie w jednakowym stopniu na nim skorzystają. Jak podkreśla Eisler, nie ma tutaj alternatywy –Rzeczypospolita chcąc budować swoją pozycję międzynarodową musi aktywnie uczestniczyć w najważniejszych instytucjach międzynarodowych.

Idee tworzenia wspólnot i związków narodów mają długie tradycje. Wkład w ich rozwój wnieśli również Polacy. Koncepcje dotyczące tworzenia federacji państw głosili i rozwijali, poczynając już od XVIII w. chociażby król Polski Stanisław Leszczyński czy książę Adam Jerzy Czartoryski w XIX w. Z postaci dwudziestowiecznych warto pamiętać o koncepcjach federalistycznych Józefa Piłsudskiego.