organizacje obywatelskie niezależne od władz publicznych (choć korzystające niekiedy z ich finansowego wsparcia). Wiele z nich zajmuje się obroną praw człowieka w różnych krajach (Komitety Helsińskie), działaniami na rzecz uwolnienia więźniów politycznych (Amnesty International), pomocą humanitarną (Polska Akcja Humanitarna), inne – działalnością oświatową (Społeczne To- warzystwo Oświatowe) czy edukacją obywatelską…

Dyskusyjna gra karciana o tym, co robią organizacje społeczne i jak zmieniają rzeczywistość. Gra dla 3 do 6 osób. Czas trwania rozgrywki 30–45 min. „Gra w zmianę” została opracowana przez Pogotowie Facylitacyjne w ramach projektu „Pozarządownik szkolny” Fundacji Pole Dialogu i Centrum Edukacji Obywatelskiej. Jej celem było zapoznanie młodych osób z warszawskich szkół średnich z różnorodnością tego, co robią organizacje społeczne i jak zmieniają świat. Przedsięwzięcie sfinansowało m.st. Warszawa.

Współczesne demokracje przedstawicielskie oparte są na wzajemnych relacjach między społeczeństwem obywatelskim (świadomymi swoich praw i obowiązków obywatelami) a wybranymi przez nich przedstawicielami, którzy podejmują decyzje w imieniu społeczeństwa. W XIX wieku Alexis Tocqueville podkreślał, że najważniejsza dla funkcjonowania demokracji jest współpraca między obywatelami. Wskazywał na działanie małych społeczności na terenie Stanów Zjednoczonych, podkreślając rolę stowarzyszeń lokalnych dla budowy poczucia wzajemnej odpowiedzialności za siebie, najbliższą okolicę i państwo, w którym żyli. Zwracał uwagę na potrzebę tworzenia świadomości społecznej jako podstawy funkcjonowania państwa demokratycznego.

Ochrona praw człowieka to ważny obszar funkcjonowania państwa demokratycznego. Realizowany jest zarówno przez organy państwa, jak i organizacje pozarządowe. Obywatele polscy mogą realizować swoje prawa przez zrzeszanie się w partiach politycznych, stowarzyszeniach, związkach zawodowych czy związkach pracodawców. Dzięki stowarzyszaniu się wpływają na decyzje władz, negocjują rozwiązania korzystne dla pracowników i pracodawców, budując w ten sposób pola współpracy między obywatelami i rządzącymi. Warto sprawdzić, w jaki sposób można budować różne organizacje wskazujące obszary, w których ochrona praw jednostki jest jeszcze niedoskonała, czy też jakie organizacje pomogą nam w egzekwowaniu praw już zapisanych.

Jednymi z większych pod względem liczby członków organizacji społecznych w Polsce są związki zawodowe, samorządy zawodowe i stowarzyszenia zawodowe.

Sprawne funkcjonowanie państwa wymaga współdziałania wszystkich funkcjonujących na jego terenie władz – bez względu na to, czym się zajmują i w jakim obszarze życia publicznego działają. W ten sposób obok siebie funkcjonują organy administracji państwowej, administracji rządowej i administracji samorządowej, które często się w swoich działaniach uzupełniają. W państwie demokratycznym ważną rolę odgrywają także organizacje pozarządowe – czyli takie, które tworzone są oddolnie przez obywateli, nie zaś przez struktury państwowe. Współkształtują one społeczeństwo obywatelskie.

"Po zapoznaniu się z materiałem: Przedstawisz historię rozwoju sektora pozarządowego w Polsce po 1918 r. Wyjaśnisz wpływ organizacji pozarządowych na rozwój polskiej gospodarki oraz społeczeństwa obywatelskiego. Przeanalizujesz zmieniające się ramy prawne, które określały zakres funkcjonowania stowarzyszeń i fundacji w Polsce. Scharakteryzujesz różnice w podejściu władz państwowych do organizacji pozarządowych w XX w."

W Polsce aktywnie działa 100 tysięcy organizacji społecznych. Fundacje i stowarzyszenia są wszędzie - zajmują się edukacją, ekologią, zdrowiem, prawami człowieka i demokracją. Pomagają tam, gdzie system potrzebuje wsparcia.