W czerwcu 1976 r. w Radomiu, Ursusie, Płocku i wielu innych miastach w Polsce wybuchły strajki. Robotnicy odeszli od maszyn na znak sprzeciwu wobec podwyżek cen. W Radomiu robotnicy podpalili komitet wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Władze PRL brutalnie stłumiły protesty. Strajkujący robotnicy byli bici, aresztowani, wyrzucano ich z pracy. Na pomoc represjonowanym robotnikom ruszyli przedstawiciele warszawskiej inteligencji, pamiętający wydarzenia z przełomu lat 60. i 70. W 1968 r. protesty studentów na Uniwersytecie Warszawskim nie spotkały się z poparciem robotników, a w 1970 r. robotników strajkujących na Wybrzeżu niewystarczająco wsparła inteligencja. Tym razem miało być inaczej. Warszawscy studenci i intelektualiści założyli Komitet Obrony Robotników, który zapewniał represjonowanym pomoc lekarską, prawną i finansową. 🔹 Czym różni się opór społeczny od zorganizowanej opozycji? 🔹 Dlaczego rewolucje wybuchają, gdy władza jest słaba? 🔹 Co wyniknęło z działań KORu i innych organizacji opozycyjnych wobec władz PRL?

Opowieść profesora Dudka na temat przyczyn i konsekwencji protestów w 1976 roku. Wykład ilustrowany archiwalnymi nagraniami i fotografiami.

Wirtualna wystawa przygotowana przez Muzeum Historii Polski. Bogaty materiał zdjęciowy uzupełniony informacjami historycznymi. Komitet Obrony Robotników to jedna z najważniejszych inicjatyw opozycyjnych wobec reżimu komunistycznego w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Jego działania w latach siedemdziesiątych XX w. uruchomiły proces przemian społecznych, które doprowadziły do powstania Solidarności w 1980 roku.

Serwis Polskiego Radia na temat KOR: archiwalne nagrania, dokumenty, sylwetki zaangażowanych osób.

To było dokładnie czterdzieści trzy lata temu, kiedy kilkanaście osób - w tym Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, Antoni Pajdak, Antoni Macierewicz czy Stanisław Barańczak - popisało Apel do społeczeństwa i władz PRL-u. To symboliczny początek KOR-u.

Krystalizowanie się środowisk opozycyjnych przypadło na połowę lat siedemdziesiątych. Ważnym elementem tego procesu były protesty przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Ekipa Edwarda Gierka zamierzała wprowadzić do konstytucji zapis o kierowniczej roli PZPR, przyjaźni z ZSRR, a także uzależnić prawa obywateli od wypełniania przez nich obowiązków wobec ojczyzny. Te działania wywołały głosy sprzeciwu środowisk niezależnych i opozycyjnych, z których najbardziej znany był List 59. Mimo to Sejm PRL 10 lutego 1976 r. uchwalił nowelizację konstytucji.

Komitet Obrony Robotników zapoczątkował oficjalną działalność jesienią 1976 r. Docierał z pomocą finansową, medyczną i prawną do represjonowanych przez władze PRL robotników z Ursusa, Radomia i Płocka. Gromadził również informacje na ten temat. Ludzie, którzy go stworzyli, należeli do różnych pokoleń i środowisk. Niektórzy, jak Antoni Pajdak czy Aniela Steinsbergowa, uczestniczyli w życiu politycznym II RP. Młodsze pokolenie, w tym Adam Michnik i Jacek Kuroń, angażowało się w wystąpienia z marca 1968 r. Obok socjalistów, piłsudczyków, byłych żołnierzy Armii Krajowej, a nawet dawnych komunistów w KOR zaangażowali się księża katoliccy (ks. Jan Zieja).

W wyniku odwilży politycznej 1956 r. w PRL odstąpiono od modelu państwa totalitarnego. Postępowanie władzy w stosunku do Kościoła katolickiego zmieniło się w tym sensie, że wraz z nastaniem rządów Władysława Gomułki odeszły w przeszłość praktyki epoki stalinowskiej (aresztowania i uwięzienia duchownych). Jednak konflikty pomiędzy obydwoma podmiotami wciąż były na porządku dziennym. Władza komunistyczna nie była zainteresowana odbudową wpływów Kościoła wśród polskiego społeczeństwa. Dążyła do ograniczania jego działalności i posługiwała się w tym celu policją polityczną. Przez następne lata trwała ostra rywalizacja między władzą komunistyczną a Kościołem katolickim o rząd dusz.

Treść apelu Komitetu Obrony Robotników do społeczeństwa i władz PRL

Po zapoznaniu się z materiałem: Wyjaśnisz, dlaczego na formalne nawiązanie stosunków rządu PRL ze Stolicą Apostolską trzeba było czekać aż do 1974 r. Opiszesz warunki działania Kościoła katolickiego w latach 70. XX w. Ocenisz, czy uznanie kardynała Stefana Wyszyńskiego za Prymasa Tysiąclecia jest zasadne. Wytłumaczysz, dlaczego wybór Karola Wojtyły na papieża uradował społeczeństwo, a zmartwił władze.