Udostępnij
Skopiowano
1. Wiedza o podstawach życia społecznego
- Metoda D’Hondta, rozwiewamy mity. Dwie prawdy i trzy popularne kłamstwa na temat wyborów w Polsce
- Kim są posłowie? Jak pracują? | MamPrawoWiedziec.pl
- Modele polityki wyznaniowej w Polsce i na świecie
- Prawa Człowieka
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.1 wyjaśnia, dlaczego człowieka rozumie się w tradycji jako „istotę społeczną” (animal sociale), charakteryzuje odgrywane przez niego role społeczne oraz znaczenie życia społecznego dla jego rozwoju i spełnienia
- Generacje praw człowieka
- Nie jesteś sam. Człowiek jako istota społeczna
- Człowiek istotą społeczną – jak ważną rolę odgrywają relacje w naszym życiu?
- Karty do analizy wydarzeń i procesów społecznych
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.2 wyjaśnia, w jaki sposób rozwijana w nowożytności koncepcja „umowy społecznej” różni się od tradycyjnego pojmowania naturalności więzi społecznych
- Co nas wiąże, czyli o umowie społecznej i preambułach
- Nowa umowa społeczna – Igrzyska Wolności 2021
- Czy to czas na nową umowę społeczną?
- Umowa społeczna
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.3 przedstawia klasyczne określenie dobra wspólnego (bonum commune) i charakteryzuje jego obecność we współczesnych doktrynach politycznych
- Totalitaryzm, kolektyw idealny
- Normatywny charakter “bonum commune”
- Bonum commune: trzy uwagi o dobru wspólnym
- Dobro wspólne = nowe bogactwo?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.4 wyróżnia podstawowe sposoby realizacji społecznego bytu człowieka: rodzinę, naród, państwo i związki państw; przedstawia specyfikę każdego z nich i ich komplementarność;
- Modele rodziny
- Funkcje rodziny
- Role społeczne i role grupowe. Relacje między grupami społecznymi
- Jakie instytucje chronią rodzinę?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.5 wyjaśnia znaczenie wspólnoty samorządowej; zna treść i genezę zasady pomocniczości jako fundamentu współczesnych państw i formułuje płynące z niej wnioski dla codziennego funkcjonowania
- Władza najbliższa obywatelowi – scenariusz do przedmiotu HiT
- Samorząd terytorialny – dr hab. Dawid Sześciło, Uniwersytet Warszawski
- Samorząd terytorialny
- O państwie opiekuńczym
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.6 wyróżnia wspólnoty i grupy tworzące się na podstawie podobieństwa pochodzenia, kultury, sposobu życia, interesów i sytuacji ekonomicznej,
- Subkultura i kontrkultura
- Role społeczne i role grupowe. Relacje między grupami społecznymi
- Postrzeganie grupy „własnej” i „obcej”
- Charakterystyka grupy społecznej – podsumowanie
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.7 wyjaśnia proces tworzenia się narodu oraz różnorodność kontekstów znaczeniowych tego pojęcia; wyjaśnia, na czym polega patriotyzm oraz czym różni się od szowinizmu i kosmopolityzmu
- Polak/Polka, czyli kto?
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Długa droga wyzwolenia: mechanizmy procesu dekolonizacji i jego następstwa
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.8 wyjaśnia znaczenie organizacji celowych (np. organizacje polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia) tworzonych przez ludzi dla realizacji ich wspólnych interesów i zadań
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
- Prawa i obowiązki obywatela polskiego
- Formy uczestniczenia obywateli w życiu publicznym
- Jak założyć organizację pozarządową? Fundacje i stowarzyszenia
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.9 wyjaśnia charakter wspólnot religijnych, ich odmienności związane z treścią wiary, kultem, nauczaniem moralnym i organizacją
- Kontrowersyjne pytanie tygodnika „Time”
- Co mają wspólnego biblijny Abraham, Dekalog Dialogu i lotnisko Heathrow?
- Religia jako zjawisko społeczne
- Stan przestrzegania w Polsce praw mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.10 charakteryzuje państwo jako zorganizowane społeczeństwo (res publica) i wyjaśnia, jakie są podstawowe zadania państwa wobec jego obywateli oraz obowiązki obywateli względem ich państwa
- Co nas wiąże, czyli o umowie społecznej i preambułach
- Po co nam państwo?
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
- Prawa i obowiązki obywatela polskiego
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.11 wymienia i charakteryzuje podstawowe atrybuty państwa oraz wyjaśnia, na czym polega racja stanu
- Państwo czy parapaństwo? Przypadek Naddniestrza
- Po co nam państwo?
- Czym jest państwo?
- Polska racja stanu
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.12 wymienia i charakteryzuje podstawowe atrybuty jednostek samorządu terytorialnego jako wspólnot lokalnych
- Wspólnie działamy
- Samorząd terytorialny – dr hab. Dawid Sześciło, Uniwersytet Warszawski
- Samorząd terytorialny
- Konstytucja RP. Rozdział VII – Samorząd terytorialny
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.13 objaśnia różne modele relacji kościołów i innych związków wyznaniowych z państwem, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji i współczesności Rzeczypospolitej
- Modele polityki wyznaniowej w Polsce i na świecie
- Kościół katolicki w PRL cz. 2. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke.
- Kościół katolicki w PRL cz. 1. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Co mają wspólnego biblijny Abraham, Dekalog Dialogu i lotnisko Heathrow?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.14 przedstawia zarówno klasyczną typologię ustrojów politycznych ze względu na stosunek do dobra wspólnego i na sposób rządu (monarchia, arystokracja, demokracja oraz tyrania, oligarchia i ochlokracja), jak i współczesne przeciwstawienie demokracji i totalitaryzmu
- Po co nam państwo?
- Totalitaryzm, kolektyw idealny
- The rise of modern populism
- Democracy – a short introduction (język angielski)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.15 wyjaśnia, na czym polega demokracja – zarówno w wersji klasycznej (jako sposób wyznaczania rządzących), jak i w wersji liberalnej (jako polityczny wyraz „suwerenności ludu”
- Metoda D’Hondta, rozwiewamy mity. Dwie prawdy i trzy popularne kłamstwa na temat wyborów w Polsce
- Kim są posłowie? Jak pracują? | MamPrawoWiedziec.pl
- Skąd wiemy, kiedy demokracja jest rzeczywiście demokracją?
- Współczesny totalitaryzm jako skrajne przeciwieństwo demokracji – na przykładzie Korei Północnej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.16 rozumie istotę prawa, wyjaśnia, czym jest prawo stanowione (lex) i jego związek z uprawnieniami (ius) obecnymi w niepisanych standardach, niezależnych od władzy prawodawczej; wie, na czym polega różnica między pozytywistyczną a prawnonaturalną koncepcją prawa
- Demokracja to znacznie więcej niż wybory
- Historia idei praw człowieka. Prawo naturalne a prawo stanowione
- Prawo a moralność
- System prawny w Polsce
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.17. rozpoznaje sprawy regulowane przez prawo cywilne, rodzinne, administracyjne i karne
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.18 wyjaśnia podstawy i treść praw człowieka oraz ich związek z dziedzictwem cywilizacji zachodniej (inspiracje płynące z chrześcijaństwa oraz z nauki o prawie naturalnym sięgającej czasów grecko-rzymskich)
- Prawa Człowieka
- Generacje praw człowieka
- Europejska Konwencja Praw Człowieka
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.19 przedstawia zasady ogólne i katalog praw człowieka wynikające z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., sądowe środki ochrony praw i wolności w Rzeczypospolitej Polskiej oraz sposób działania Rzecznika Praw Obywatelskich
- Wszystkim razem i każdemu z osobna. Co Mnie/Tobie/Nam daje konstytucja?
- Europejska Konwencja Praw Człowieka
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
- Podręcznik „Jak uczyć ciekawie o Konstytucji i prawie? Tydzień Konstytucyjny dla Nauczycieli i Nauczycielek”
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.20 charakteryzuje sprawiedliwość jako moralny fundament ładu społecznego, wyróżnia sprawiedliwość społeczną, rozdzielczą i wymienną
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
- Na rzecz sprawiedliwszego świata
- Konstytucja RP. Preambuła, rozdział I i II
- Sprawiedliwość
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.21 rozumie znaczenie roztropności, społecznej komunikacji, sporu, dialogu, kompromisu, solidarności i pokoju społecznego
- Świat widziany wieloma oczami, czyli od empatii do tolerancji
- BYŁA W MOIM ŻYCIU SOLIDARNOŚĆ
- Świetlik — spółdzielnia usług wysokościowych reż. Jacek Knopp
- Solidarność: pokojowa rewolucja
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1.22 przedstawia powody tworzenia się związków międzypaństwowych i charakteryzuje unie państw na przykładzie nowożytnych dziejów Europy, odróżnia je od naturalnego pokrewieństwa narodów należących do określonych wspólnot kulturowych (np. narody Europy łacińskiej).
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- Euro decyzje – scenariusze zajęć
- Międzynarodowe systemy współpracy i bezpieczeństwa. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO)
- Wizja przyszłości Unii Europejskiej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2. Świat i Polska w latach 1945–1956
- Referendum ludowe 1946 r. i wybory parlamentarne
- Zimna wojna
- Spotkania z Klio: z prof. Grzegorzem Motyką rozmawia prof. Rafał Wnuk
- Podzieleni – Niemcy po dwóch stronach muru
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.1 charakteryzuje konsekwencje polityczne, społeczne, ekonomiczne i kulturowe II wojny światowej dla świata
- Jeden naród, jeden kraj – zmiany narodowościowe w Polsce powojennej
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Jan Karski – prawdy i mity. Rozmowa z dr. hab. Adamem Puławskim.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.2 charakteryzuje – z wykorzystaniem swojej wiedzy o relacjach i związkach państw – cele i zasady Organizacji Narodów Zjednoczonych, opisuje jej strukturę (główne organy i wybrane organizacje wyspecjalizowane), przedstawia mocne i słabe strony jej funkcjonowania
- Bezradna czy nie? Rada bezpieczeństwa ONZ wobec wyzwań współczesności
- ONZ i jego rola w tworzeniu i realizacji zasad zrównoważonego rozwoju
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
- W kręgu Organizacji Narodów Zjednoczonych – globalne wyzwania
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.3 charakteryzuje odmienności ustrojów państw zachodnich i państw bloku sowieckiego – z wykorzystaniem swojej wiedzy o różnicach między demokracją i totalitaryzmem
- Podzieleni – Niemcy po dwóch stronach muru
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Stalinizm w Polsce
- Współczesny totalitaryzm jako skrajne przeciwieństwo demokracji – na przykładzie Korei Północnej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.4 wyjaśnia genezę i znaczenie pojęcia zimnej wojny oraz żelaznej kurtyny
- Zimna wojna
- Zimna Wojna – oś czasu
- Jak komuniści doszli do władzy?
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.5 wyjaśnia znaczenie powstania NATO i Układu Warszawskiego
- Po co nam NATO?
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- Armia Radziecka z tobą od dziecka. Układ Warszawski przygotowywał się do III wojny światowej
- Historia NATO. Od zimnej wojny po terroryzm
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.6 na przykładzie państw zachodnich charakteryzuje różnice programowe rządów socjaldemokratycznych, chadeckich, konserwatywnych i liberalnych w dziedzinie polityki społecznej, gospodarczej i wartości
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Doktryny polityczne – WOS w Pigułce #8
- Europejskie partie polityczne i grupy polityczne w Parlamencie Europejskim
- Systemy partyjne państw demokratycznych
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.7 wyjaśnia, jakie znaczenie miał plan Marshalla oraz czym był „cud gospodarczy” w RFN
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- Plan Marshalla (1947). Amerykańska pomoc dla zrujnowanej Europy
- Skutki II wojny światowej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.8 stosuje swoją wiedzę o związkach państw i pokrewieństwie narodów do charakterystyki początków integracji europejskiej na polu gospodarczym i politycznym (do 1957 roku) ze wskazaniem jej głównych powodów ideowych (chrześcijański światopogląd „Ojców Założycieli”), kulturowych (bliskość narodów europejskich) oraz politycznych (obawa przed ekspansją sowiecką, przygotowanie się na odbiór amerykańskiej pomocy w ramach tzw. planu Marshalla, rozwiązanie „problemu niemieckiego” przez integrację gospodarki RFN z innymi gospodarkami zachodnimi)
- Pierwsze formy współpracy europejskiej
- Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Euratom
- Ojcowie Europy
- Unia Europejska. Cele i etapy integracji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.9 wykorzystuje swoją wiedzę o doktrynie praw człowieka do scharakteryzowania praw i wolności podanych w Powszechnej deklaracji praw człowieka ONZ z 1948 roku i Europejskiej konwencji praw człowieka Rady Europy z 1950 roku oraz ograniczeń w ich wykonywaniu i związanych z nimi obowiązków
- Prawa Człowieka
- Europejska Konwencja Praw Człowieka
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.10 charakteryzuje znaczenie przejęcia władzy w Chinach przez komunistów w 1949 roku oraz system rządów Mao Zedonga (największe ludobójstwo po 1945 roku w czasie Wielkiego Skoku, prześladowanie religii)
- Spotkania z Klio: z Konstantym Gebertem rozmawia Adam Puławski
- Ludobójstwa w XX wieku. Rozmowa z Konstantym Gebertem
- Chiny. Od upadku Cesarstwa do narodzin supermocarstwa
- Chiny w cieniu Mao Zedonga
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.11 wyjaśnia znaczenie powstania państwa Izrael dla sytuacji na Bliskim Wschodzie i dla polityki międzynarodowej; przedstawia podstawowe zasady syjonizmu
- Betlejm – nieoczywistość miasta narodzenia
- Izrael – państwo projekt czy państwo narodowe. Rozmowa z Konstantym Gebertem
- Bliski Wschód po II wojnie
- Kwadratura koła, czyli spór arabsko-izraelski o rządy nad Palestyną w latach 1945–1949
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.12 charakteryzuje genezę i zasady islamizmu
- Islamizm – dr Patrycja Sasnal, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
- Słownik filozoficzny: islam
- Islam i dżihad – czy są nierozłączne? O początkach działania Mahometa
- Islamofobia, czyli rasizm niekontrowersyjny
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.13 charakteryzuje skutki II wojny światowej dla Polski w wymiarze politycznym, społecznym, ekonomicznym i kulturowym
- Jeden naród, jeden kraj – zmiany narodowościowe w Polsce powojennej
- Wołyń 1943. Rozmowa z dr Mariuszem Zajączkowskim
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Jan Karski – prawdy i mity. Rozmowa z dr. hab. Adamem Puławskim.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.14 przedstawia – z wykorzystaniem swojej wiedzy o państwie i jego atrybutach – problem niepodległości Polski oraz sytuację polskiej państwowości i polityki w kraju i na emigracji po 1945 roku
- Polskie Stronnictwo Ludowe Stanisława Mikołajczyka. Rozmowa z prof. Andrzejem Paczkowskim
- Emigracja Polaków po II wojnie światowej. Rozmowa z prof. Dariuszem Stola
- Mit zdrady Zachodu. Rozmowa z prof. Piotrem M. Majewskim
- Społeczeństwo w powojennej Polsce – dr hab. Marta Bucholc, Uniwersytet Warszawski
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.15 wyjaśnia pojęcie okupacji przez przedstawiciela na przykładzie modelu kontroli Polski Ludowej przez Związek Sowiecki
- Stalinizm w Polsce
- Postawy społeczeństwa po 1945 r. – prof. Andrzej Friszke, Polska Akademia Nauk
- Jak komuniści doszli do władzy?
- Między wschodem a zachodem – polskie cele wojenne 1939 a sytuacja Polski od 1945 r.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.16 charakteryzuje najważniejsze mechanizmy sowietyzacji Polski w latach 1945–1956 (terror, propaganda, gospodarka planowa, rządy monopartyjne, przynależność do partii komunistycznej jako główna ścieżka kariery zawodowej i dobrobytu materialnego)
- Referendum ludowe 1946 r. i wybory parlamentarne
- Akcja „Wisła”. Rozmowa z dr. Mariuszem Zajączkowskim
- Jeden naród, jeden kraj – zmiany narodowościowe w Polsce powojennej
- Polskie Stronnictwo Ludowe Stanisława Mikołajczyka. Rozmowa z prof. Andrzejem Paczkowskim
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.17 przedstawia powojenną odbudowę kraju, zagospodarowanie i integrację Ziem Zachodnich i Północnych, procesy industrializacji, charakteryzuje zmiany polskiej wsi w wyniku reformy rolnej i kwestię jej kolektywizacji na wzór sowiecki
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Stalinizm w Polsce
- Społeczeństwo w powojennej Polsce – dr hab. Marta Bucholc, Uniwersytet Warszawski
- Postawy społeczeństwa po 1945 r. – prof. Andrzej Friszke, Polska Akademia Nauk
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.18 charakteryzuje rozmaite reakcje społeczeństwa polskiego na rządy komunistów w Polsce, w tym główne formy sprzeciwu i oporu wobec komunizmu (do 1956 roku), w formie walki zbrojnej, opozycji politycznej, pracy kulturowej, zaangażowania na bezspornych polach pracy dla kraju oraz oporu wobec państwowej ateizacji
- Historia relacji Kościoła katolickiego z PRL z perspektywy biografii Prymasa Tysiąclecia
- Józef Kuraś „Ogień” – bohater czy watażka? Rozmowa z prof. Rafałem Wnukiem
- Bić się czy nie bić. Zrzeszenie “Wolność i Niezawisłość”. Rozmowa z dr Sławomirem Poleszakiem
- Polskie Stronnictwo Ludowe Stanisława Mikołajczyka. Rozmowa z prof. Andrzejem Paczkowskim
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.19 w kontekstach powstańczej walki „żołnierzy niezłomnych” (rtm. Witold Pilecki, płk Łukasz Ciepliński, Danuta Siedzikówna ps. „Inka”) oraz postawy prymasa Stefana Wyszyńskiego (jego „non possumus” i internowanie w latach 1953–1956) wymienia przykłady wierności zasadom i męstwa różnych postaci wobec prześladowców
- Józef Kuraś „Ogień” – bohater czy watażka? Rozmowa z prof. Rafałem Wnukiem
- Partyzanci czy kolaboranci? Brygada Świętokrzyska NSZ ZJ. Rozmowa z prof. Rafałem Wnukiem
- Narodowe Siły Zbrojne a Polskie Państwo Podziemne | Rozmowa z prof. Rafałem Wnukiem
- Święci, wyklęci, przeklęci – ludzie podziemia
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.20 charakteryzuje zmiany zachodzące w okresie powojennym w strukturze społeczeństwa polskiego i składzie narodowościowym państwa
- Spotkania z Klio: z prof. Grzegorzem Motyką rozmawia prof. Rafał Wnuk
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Zagłada Żydów na ziemiach polskich cz. 2. Rozmowa z dr hab. Dariuszem Libionką.
- Mniejszość żydowska w Polsce w latach 1918-2022
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2.21 charakteryzuje konstytucję PRL z 1952 roku, jej określenie suwerena („lud pracujący”), a także jej charakter propagandowy i fasadowość w stosunku do realnych rządów PZPR
- Stalinizm w Polsce
- „Wielka Karta Osiągnięć Narodu”? Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r.
- Polska w czasach stalinizmu. Państwo terroru i propagandy
- Poprawki nanosił Stalin, ostateczną wersję opracował Bierut
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
- Zimna wojna
- Różne oblicza pacyfizmu
- Historia relacji Kościoła katolickiego z PRL z perspektywy biografii Prymasa Tysiąclecia
- Betlejm – nieoczywistość miasta narodzenia
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.1 przedstawia okoliczności i zasady traktatów rzymskich z 1957 roku oraz charakteryzuje funkcjonowanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Traktat rzymski (EWG)
- Deklaracja Schumana – maj 1950 r.
- Traktaty rzymskie. EWG
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.2 wyjaśnia pojęcie dekolonizacji oraz wskazuje jej główne etapy i konsekwencje
- Długa droga wyzwolenia: mechanizmy procesu dekolonizacji i jego następstwa
- The British Museum is full of stolen artifacts (język angielski)
- Dekolonizacja Azji
- Dekolonizacja Afryki. Polityka Apartheidu
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.3 charakteryzuje opór społeczeństw Europy Środkowej wobec komunizmu na przykładzie powstań antykomunistycznych w Berlinie (1953 rok) i na Węgrzech (1956 rok)
- Różne oblicza pacyfizmu
- Powstanie węgierskie (1956)
- Kraje demokracji ludowej
- Polska odwilż. Oczekiwane zmiany i powrót na stare tory
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.4 wyjaśnia, na czym polegał przełom 1956 roku w Polsce, wskazuje jego najważniejsze etapy (poznański Czerwiec, Jasnogórskie Śluby Narodu, powrót Gomułki do władzy, uwolnienie prymasa Stefana Wyszyńskiego)
- Poznański Czerwiec 1956 – Agnieszka Jankowiak-Maik, Babka od histy
- Przemiany społeczne lat 50 i 60 – Polski październik a przemiany społeczne w Europie
- Nowy ewolucjonizm
- Czerwiec ’56. “Robotnicy uwierzyli, że władza chce ich wysłuchać”
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.5 charakteryzuje proces „destalinizacji” i wskazuje jego ograniczenia (na podstawie głównych tez „tajnego referatu” Chruszczowa z 1956 roku)
- Śmierć Stalina i walka o władzę w ZSRS
- Polski Październik i jego następstwa
- Odwilż w Polsce
- XX Zjazd KPZR i tajny referat Chruszczowa
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.6 charakteryzuje zmiany w sposobie życia w krajach zachodnich wynikające z rozwoju technologii i mediów (telewizja), wzrostu zamożności społeczeństw oraz dorastania pokolenia powojennego; przedstawia ich odpowiedniki w krajach bloku sowieckiego
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Przemiany społeczne lat 50 i 60 – Polski październik a przemiany społeczne w Europie
- Lata 60 i 70 XX wieku: czas buntowników. Rewolucja obyczajowa, bunty studenckie, ruchy młodzieżowe i subkultury, rosnąca rola kobiet.
- Jak jedliśmy w PRL-u? Kartki i nagie haki w sklepach – AleHistoria odc.24
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.7 wyjaśnia zjawisko „kultury masowej” i powstawanie w niej osobnego nurtu kultury młodzieżowej
- Kultura elitarna
- Droga Polski do wolności
- Zmiany obyczajowe po II wojnie światowej. Styl życia, muzyka i moda
- Życie polityczne w Stanach Zjednoczonych. Proces równouprawnienia ludności afroamerykańskiej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.8 charakteryzuje zasady społecznej gospodarki rynkowej oraz „państwa dobrobytu”, przedstawia ich przykłady w odniesieniu do świata początku lat 60. XX wieku
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Doktryna socjalistyczna
- Słownik filozoficzny: państwo dobrobytu
- Lata 60 i 70 XX wieku: czas buntowników. Rewolucja obyczajowa, bunty studenckie, ruchy młodzieżowe i subkultury, rosnąca rola kobiet.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.9 charakteryzuje przemiany społeczno-obyczajowe określane jako „rewolucja 1968 roku” (m.in. rewolta studencka, „rewolucja seksualna”) oraz ich intelektualne inspiracje (neomarksizm, „nowa lewica”)
- Współczesne zmiany społeczne i nowe ruchy protestu
- Słownik filozoficzny: feminizm
- Współczesna filozofia polityki: Nowa Lewica
- Lata 60 i 70 XX wieku: czas buntowników. Rewolucja obyczajowa, bunty studenckie, ruchy młodzieżowe i subkultury, rosnąca rola kobiet.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.10 charakteryzuje idee i ruchy pacyfistyczne; wskazuje różnicę między ekologią a ekologizmem
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- Ruchy społeczne – ekologizm
- Nowe prądy ideowe: alterglobalizm i ekologizm
- Ruch pacyfistyczny i wizja globalnej zagłady
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.11 wyjaśnia, na czym polegały przemiany w Kościele zainicjowane na Soborze Watykańskim II i w czasie tzw. reform posoborowych, ze szczególnym uwzględnieniem nauczania o relacjach Kościoła i świata
- Kościół katolicki w PRL cz. 2. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke.
- Kościół katolicki w PRL cz. 1. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Tekst orędzia biskupów polskich do niemieckich z 1965 r.
- Otwarcie na świat. II sobór watykański i teologia wyzwolenia
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.12 opisuje główne pola zimnowojennej konfrontacji mocarstw w latach 1956–1970 (Niemcy/Berlin, Kuba, Wietnam); wyjaśnia pojęcie wojen zastępczych
- Zimna wojna
- Stalinizm w Polsce
- Zimna Wojna – oś czasu
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.13 zna najważniejsze etapy wojen bliskowschodnich, ze szczególnym uwzględnieniem „wojny sześciodniowej” z 1967 roku
- Betlejm – nieoczywistość miasta narodzenia
- Beczka prochu. Kryzys sueski i wojna sześciodniowa
- Konflikty bliskowschodnie
- Bliski Wschód po II wojnie
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.14 charakteryzuje przyczyny i przejawy antagonizmu sowiecko-chińskiego w latach 60. XX wieku
- Chiny. Od upadku Cesarstwa do narodzin supermocarstwa
- Stalinizm w Polsce
- Chiny po II wojnie światowej
- Chińska Republika Ludowa
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.15 wyjaśnia pojęcie rewolucji kulturalnej, wskazując na jej różne konteksty znaczeniowe (jaka jest różnica między chińską „rewolucją kulturalną” a tą na Zachodzie)
- Chiny. Od upadku Cesarstwa do narodzin supermocarstwa
- Współczesne zmiany społeczne i nowe ruchy protestu
- Chiny w cieniu Mao Zedonga
- Lata 60 i 70 XX wieku: czas buntowników. Rewolucja obyczajowa, bunty studenckie, ruchy młodzieżowe i subkultury, rosnąca rola kobiet.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.16 wyjaśnia znaczenie ideowo-moralne duszpasterskiego programu prymasa Stefana Wyszyńskiego (Jasnogórskie Śluby Narodu, Wielka Nowenna, obchody milenijne); wskazuje zasługi Kościoła dla integracji Ziem Zachodnich i Północnych z resztą Polski
- Historia relacji Kościoła katolickiego z PRL z perspektywy biografii Prymasa Tysiąclecia
- Kościół katolicki Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Rozmowa z ks. prof. Andrzejem Szostkiem
- Stosunki kościół-państwo w PRL
- Prymas Stefan Wyszyński
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.17 charakteryzuje sposoby walki reżimu PRL z Kościołem w latach 60. i 70. (w tym spychanie ludzi wierzących do statusu obywateli drugiej kategorii)
- Historia relacji Kościoła katolickiego z PRL z perspektywy biografii Prymasa Tysiąclecia
- Kościół katolicki w PRL cz. 2. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke.
- Kościół katolicki w PRL cz. 1. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Walka z Kościołem katolickim
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.18 wyjaśnia, na czym polegała komunistyczna polityka „rozdziału Kościoła od państwa”, z wykorzystaniem swojej wiedzy o różnych modelach relacji między związkami wyznaniowymi a państwem; wyjaśnia pojęcia: laicyzm, sekularyzm, indyferentyzm
- Historia relacji Kościoła katolickiego z PRL z perspektywy biografii Prymasa Tysiąclecia
- Modele polityki wyznaniowej w Polsce i na świecie
- Kościół katolicki w PRL cz. 2. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke.
- Kościół katolicki w PRL cz. 1. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.19 charakteryzuje przebieg tzw. wydarzeń 1968 roku w Polsce i ich różne konteksty (walka frakcyjna w PZPR z użyciem propagandy antysemickiej, wolnościowe dążenia narodu polskiego)
- Marzec 1968 r. Rozmowa z prof. Dariuszem Stola
- Marzec ’68 – dr hab. Joanna Wawrzyniak, Uniwersytet Warszawski
- Marzec 68 – bunt studentów, walka wewnątrz PZPR, antysemityzm
- Marzec 1968 r.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
3.20 wyjaśnia, czym była Praska Wiosna 1968 roku i interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, oraz wyjaśnia znaczenie terminu „doktryna Breżniewa”
- Polityka odprężenia lat 70. XX w.
- Początek końca imperium. Rządy Breżniewa i sowiecka interwencja w Afganistanie
- Praska wiosna
- Rok 1968
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4. Świat i Polska w latach 1970-1980
- Kres Iluzji – Czerwiec ’76 | Dudek o Historii
- Spotkania z Klio: z Konstantym Gebertem rozmawia Adam Puławski
- Powstanie opozycji demokratycznej w PRL – Aleksander Pawlicki, Szkoła Edukacji
- Lech Wałęsa – buntownik, „Bolek”, „Zadra”, prezydent
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.1 charakteryzuje przyczyny osłabnięcia pozycji Stanów Zjednoczonych Ameryki na świecie na początku lat 70. i wzrostu wpływów światowego obozu komunistycznego (porażka w Wietnamie, afera Watergate, kryzys energetyczny)
- Stosunki amerykańsko-radzieckie w okresie zimnej wojny
- Od polityki odprężenia do gwiezdnych wojen. Nowy kurs w polityce USA i państw zachodnich wobec bloku wschodniego do 1985 roku
- Wojna wietnamska
- Polityka odprężenia lat 70. XX w.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.2 charakteryzuje konsekwencje wzrostu wpływów komunistycznych na świecie w latach 70. XX wieku (ludobójcza polityka Czerwonych Khmerów w Kambodży, kubańscy „doradcy” w Afryce)
- Spotkania z Klio: z Konstantym Gebertem rozmawia Adam Puławski
- Ludobójstwa w XX wieku. Rozmowa z Konstantym Gebertem
- Długa droga wyzwolenia: mechanizmy procesu dekolonizacji i jego następstwa
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.3 wyjaśnia przełomowe znaczenie zbliżenia Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Chin na początku lat 70.
- Chiny. Od upadku Cesarstwa do narodzin supermocarstwa
- Długa droga wyzwolenia: mechanizmy procesu dekolonizacji i jego następstwa
- Chiny wyzwaniem dla świata
- Chiny, czyli Państwo Środka
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.4 wyjaśnia, na czym polegała „polityka odprężenia” (détente) w relacjach międzynarodowych w połowie lat 70.; wskazuje najważniejsze etapy porozumień rozbrojeniowych między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a ZSRS
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- OBWE – geneza i współczesność
- Formy współpracy międzynarodowej w Europie
- Rozprzężenie w Helsinkach – nadzieja dla PRL (1975)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.5 wyjaśnia znaczenie postanowień Konferencji BWE w Helsinkach (1975 rok); charakteryzuje treść „pięciu koszyków” helsińskiej konferencji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.6 wyjaśnia, na czym polegało przełomowe znaczenie „Ostpolitik” kanclerza Willy’ego Brandta
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.7 charakteryzuje sposób rozliczenia się Niemiec z dziedzictwem rządów nazistowskich (przykłady pozytywne i negatywne: działalność Centrali Ścigania Zbrodni Hitlerowskich w Ludwigsburgu, kariera Heinza Reinefartha, sprawa reparacji i restytucji zagrabionych w Polsce dzieł sztuki)
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
- “Kat Woli” doczekał dostatniej starości. W Niemczech nie spadł mu włos z głowy
- Zbrodnie nierozliczone. Heinz Reinefarth i Powstanie Warszawskie
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.8 charakteryzuje przebieg Grudnia 1970 roku i jego polityczne skutki (odejście Władysława Gomułki z funkcji szefa partii)
- Grudzień 70 — pamięć poległych, pamięć żywych, reż. Ewa Górska
- Grudzień 1970. Robotnicza rewolta na Wybrzeżu
- Grudzień 1970 roku i zmiana ekipy rządzącej
- Grudniowe poruszenie. Masakra na Wybrzeżu
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.9 charakteryzuje rządy Edwarda Gierka (dobrobyt na kredyt, uległość wobec ZSRS, zmiany w konstytucji PRL w 1976 roku)
- Dekada Edwarda Gierka (1970–1980)
- Geneza i założenia reform Edwarda Gierka
- “Wtłoczył ogromne środki do niewydolnego sytemu”. Prof. Antoni Dudek o Edwardzie Gierku
- Jak jedliśmy w PRL-u? Kartki i nagie haki w sklepach – AleHistoria odc.24
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.10 charakteryzuje główne przejawy opozycji w Polsce w latach 70.: Kościół katolicki i narodziny opozycji demokratycznej po protestach robotniczych w 1976 roku
- Kres Iluzji – Czerwiec ’76 | Dudek o Historii
- Powstanie opozycji demokratycznej w PRL – Aleksander Pawlicki, Szkoła Edukacji
- Lech Wałęsa – buntownik, „Bolek”, „Zadra”, prezydent
- Editions Spotkania. Rozmowa z panem Wojciechem Samolińskim
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4.11 wyjaśnia znaczenie wyboru kardynała Karola Wojtyły na papieża dla Polski i świata.
- Jan Paweł II. Wszystko o papieżu Polaku
- „Słowiański papież”. Rola Jana Pawła II i jego wpływ na przemiany społeczne
- Jan Paweł II Papież Polak
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5. Świat i Polska w latach 1980-1991
- Wybory czerwcowe 1989
- Czechosłowacja. Od powojennego odrodzenia do aksamitnego rozwodu. Rozmowa z prof. Piotrem M. Majewskim
- Społeczeństwo i gospodarka PRL. Próba bilansu. Rozmowa z prof. Adamem Leszczyńskim
- Twórca czy niszczyciel? Michaił Gorbaczow i jego „pierestrojka”
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.1 charakteryzuje zmiany w programach zachodnich partii lewicowych i prawicowych widoczne w latach 70. i 80. oraz wzrost popularności programów wolnorynkowych i konserwatywno-liberalnych („nowa prawica”, neoliberalizm)
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Współczesne idee polityczne
- Doktryna konserwatywna we współczesnym świecie
- Systemy partyjne państw demokratycznych
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.2 wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Margaret Thatcher w Wielkiej Brytanii (1979 rok) i Ronalda Reagana w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1980 rok) dla relacji Wschód–Zachód
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.3 charakteryzuje główne przyczyny erozji systemu komunistycznego w latach 80. (wewnętrzne wady systemu, „rewolucja ducha” za „żelazną kurtyną”, twarda postawa Zachodu)
- Lech Wałęsa – buntownik, „Bolek”, „Zadra”, prezydent
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- Nierealne postulaty Sierpnia
- Przekształcenia ustrojowe w Europie Środkowej i Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. XX w.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.4 charakteryzuje zmiany zachodzące w Chinach po śmierci Mao Zedonga (rządy Deng Xiaopinga i początek „państwowego kapitalizmu”)
- Chiny. Od upadku Cesarstwa do narodzin supermocarstwa
- Chińska wojna na górze. Historia najnowsza
- Krwawy koniec chińskiej wiosny
- Przemiany w Chinach. Korea Północna
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.5 przedstawia proces powstawania ruchu społecznego „Solidarność”, jego przywódców, charakter, cele i tradycje, do których się odwoływał, a także jego znaczenie dla Polski i świata
- Lech Wałęsa – buntownik, „Bolek”, „Zadra”, prezydent
- Okres „Karnawału Solidarności”. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- “Solidarność” między rewolucją a dialogiem. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Czasy “Solidarności” i Stanu Wojennego. Rozmowa z panem Wojciechem Samolińskim.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
przedstawia okoliczności i skutki wprowadzenia przez władze stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku, formy walki reżimu PRL z wolnościowymi dążeniami Polaków (cenzura, „nieznani sprawcy”, Kopalnia Węgla Kamiennego „Wujek”, Lubin 1982 rok, zamordowanie Grzegorza Przemyka) oraz formy oporu wobec reżimu stanu wojennego
- Czasy “Solidarności” i Stanu Wojennego. Rozmowa z panem Wojciechem Samolińskim.
- Droga do konfrontacji
- Rzeczypospolite
- Wojna polsko-jaruzelska. Postawy Polaków i świata wobec stanu wojennego
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.7 charakteryzuje rolę Kościoła katolickiego w Polsce w okresie po wprowadzeniu stanu wojennego (pomoc wszystkim prześladowanym, kultura bez cenzury, msze za ojczyznę, osoba bł. ks. Jerzego Popiełuszki, pielgrzymki św. Jana Pawła II do Polski w 1983 i 1987 roku)
- Kościół katolicki w PRL cz. 2. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke.
- Kościół katolicki w PRL cz. 1. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Rola Jana Pawła II i jego wpływ na przemiany społeczne i polityczne
- Wybór papieża Polaka. Pierwsza pielgrzymka do ojczyzny
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.8 charakteryzuje przejawy kryzysu systemu komunistycznego w Polsce w latach 80. (niewydolność gospodarcza) oraz jego skutki w połączeniu z represyjną polityką stanu wojennego (emigracja wielu wykształconych i zaangażowanych społecznie Polaków)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.9 charakteryzuje genezę i znaczenie programu „pierestrojki” Michaiła Gorbaczowa
- Twórca czy niszczyciel? Michaił Gorbaczow i jego „pierestrojka”
- Proste podziały? Walka o wpływy w świecie dwubiegunowym
- Reformy Michaiła Gorbaczowa
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.10 wyjaśnia pojęcie uwłaszczenia nomenklatury na przykładzie polityki rządu Mieczysława Rakowskiego (1988–1989)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.11 charakteryzuje przebieg Jesieni Narodów w Europie Środkowej i Wschodniej; wskazuje na prekursorską rolę ruchu społecznego „Solidarność” oraz „rewolucji ducha” zainicjowanej przez św. Jana Pawła II
- Jesień Narodów 1989 r. Rozmowa z prof. Antonim Dudkiem
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- Jesień Ludów i upadek komunizmu w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
- Historia: kształcenie ponadpodstawowe
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.12 przedstawia główne wydarzenia związane z przełomem 1989 roku w Polsce (Okrągły Stół, wybory 4 czerwca 1989 roku, wybór gen. Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta PRL, rząd Tadeusza Mazowieckiego); wyjaśnia pojęcie wyborów kontraktowych
- Wybory czerwcowe 1989
- Postanowienia Okrągłego Stołu i jego następstwa. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Lech Wałęsa – buntownik, „Bolek”, „Zadra”, prezydent
- “My naród!” – historyczne słowa Lecha Wałęsy w amerykańskim Kongresie
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.13 dokonuje bilansu rządów komunistycznych w Polsce, wskazując na ich skutki w warstwie kultury, życia społecznego i gospodarczego
- Społeczeństwo i gospodarka PRL. Próba bilansu. Rozmowa z prof. Adamem Leszczyńskim
- MIĘDZYNARODOWY SCENARIUSZ LEKCJI Pamięć zbiorowa, rozliczenia z przeszłością i konkurujące wspomnienia. Przykłady z Bułgarii, Litwy i Polski.
- Obraz PRL-u w polskiej historiografii
- Charakterystyka realiów życia codziennego w PRL lat 80.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.14 charakteryzuje najważniejsze zmiany geopolityczne w najbliższym otoczeniu Polski w latach 1989–1991 (zjednoczenie Niemiec, rozpad Czechosłowacji oraz ZSRS), ze szczególnym uwzględnieniem powstania niepodległych państw bałtyckich, Ukrainy i Białorusi
- Czechosłowacja. Od powojennego odrodzenia do aksamitnego rozwodu. Rozmowa z prof. Piotrem M. Majewskim
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- “My naród!” – historyczne słowa Lecha Wałęsy w amerykańskim Kongresie
- Polska geopolityka – polskie wybory
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.15 wyjaśnia pojęcia dekomunizacji i lustracji w kontekście prób wychodzenia z postkomunizmu, ujmuje te pojęcia na tle porównawczym, uwzględniając przykłady Niemiec i Czechosłowacji
- MIĘDZYNARODOWY SCENARIUSZ LEKCJI Zbrodnia i kara? Sprawiedliwość okresu transformacji w krajach postkomunistycznych. Przykłady z Bułgarii, Litwy, Polski i Niemiec.
- Baliśmy się zjednoczenia Niemiec. MSZ odtajnia dokumenty dyplomatyczne
- Zjednoczenie Niemiec w 1990 roku
- “Światełko w tunelu”. Reakcje na Czerwiec ’89 w krajach bloku wschodniego
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.16 wskazuje, na czym polegała transformacja gospodarczo-ustrojowa realizowana w Polsce po 1989 roku, na przykładzie założeń oraz implementacji planu Sachsa-Balcerowicza
- Reforma Leszka Balcerowicza, czyli spór o transformację
- Postanowienia Okrągłego Stołu i jego następstwa. Rozmowa z prof. Andrzejem Friszke
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- MIĘDZYNARODOWY SCENARIUSZ LEKCJI Transformacyjna ruletka. Gra edukacyjna o gospodarczych aspektach transformacji.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.18 wyjaśnia znaczenie walki z korupcją dla kultury politycznej i efektywności gospodarczej państwa
- Problemy społeczne – korupcja
- Najczęściej spotykane patologie władzy
- Klientelizm w sprawowaniu władzy
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.19 wyjaśnia pojęcie społeczeństwa obywatelskiego i wskazuje przykłady jego funkcjonowania w Polsce po 1989 roku
- MIĘDZYNARODOWY SCENARIUSZ LEKCJI Rola społeczeństwa obywatelskiego w demokratycznej transformacji. Przykłady z Bułgarii, Niemiec, Polski, Litwy i Ukrainy.
- 4 CZERWCA 1989 | W SAMO POŁUDNIE
- Historia organizacji pozarządowych w Polsce
- Geneza społeczeństwa obywatelskiego
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.20 charakteryzuje zmiany dokonane w konstytucji Polski w 1989 roku
- Przełom 1989 roku – Jacek Staniszewski, Akademia Dobrej Edukacji
- 4 CZERWCA 1989 | W SAMO POŁUDNIE
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
- Przemiany ustrojowe w latach 1989-1997
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.21 wyjaśnia pojęcie demokratycznego państwa prawa
- Skąd wiemy, kiedy demokracja jest rzeczywiście demokracją?
- Kryzys praworządności – jakie ma znaczenie dla młodych? Wykład prof. Adama Bodnara
- Art.2 – Zasada praworządności
- System rządów w Polsce
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.22 wyjaśnia znaczenie istnienia samorządu terytorialnego; charakteryzuje główne etapy jego odbudowy w Polsce po 1989 roku
- Samorząd terytorialny – dr hab. Dawid Sześciło, Uniwersytet Warszawski
- Przemiany ustrojowe w latach 1989-1997
- Samorząd terytorialny – WOS w Pigułce #13
- Samorząd terytorialny
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
5.23 charakteryzuje genezę, przebieg i konsekwencje „wojny na górze” w 1990 roku (pierwsze powszechne wybory prezydenckie w 1990 roku i zwycięstwo Lecha Wałęsy).
- Lech Wałęsa – buntownik, „Bolek”, „Zadra”, prezydent
- Lech Wałęsa – Postacie
- “My naród!” – historyczne słowa Lecha Wałęsy w amerykańskim Kongresie
- Wałęsa. Człowiek z nadziei
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6. Świat i Polska w latach 1991-2001
- Modele polityki wyznaniowej w Polsce i na świecie
- Spotkania z Klio: z Konstantym Gebertem rozmawia Adam Puławski
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.1 charakteryzuje pojęcie nowego światowego ładu (New World Order) i podaje przykłady jego funkcjonowania (I wojna w Zatoce Perskiej w 1990 roku)
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Ład Światowy – WOS w Pigułce #10
- Ucezstnicy stosunków międzynarodowych – WOS w Pigłuce #6
- Świat po zakończeniu zimnej wojny. Mocarstwowa rola Stanów Zjednoczonych
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.2 charakteryzuje kolejne etapy integracji europejskiej po 1992 roku (traktat z Maastricht, powstanie Unii Europejskiej, wprowadzenie waluty euro)
- Powojenna integracja europejska – WOS w Pigułce #7
- Ojców założycieli UE było pięciu: Schuman, Monnet, Adenauer, de Gasperi i Paul-Henri Spaak
- Topy i klapy Unii Europejskiej
- Ojcowie Europy
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.3 wyjaśnia przyczyny i konsekwencje zmian politycznych w Afryce – zniesienie apartheidu w RPA, ludobójstwo w Rwandzie (1994 rok)
- Spotkania z Klio: z Konstantym Gebertem rozmawia Adam Puławski
- Ludobójstwa w XX wieku. Rozmowa z Konstantym Gebertem
- Ściganie zbrodniarzy wojennych (i nie tylko) i kwestia zadośćuczynienia oraz polityki reparacji
- Konflikty międzynarodowe i etniczne na obszarze Afryki – Rwanda, Burundi, Kongo
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.4 wyjaśnia pojęcie i różne konteksty globalizacji (ekonomiczny, polityczny, kulturowy i ekologiczny)
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- ONZ i jego rola w tworzeniu i realizacji zasad zrównoważonego rozwoju
- Globalna polityka klimatyczna
- Globalizacja współczesnego świata – WOS w Pigułce #3
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.5 charakteryzuje znaczenie 1991 roku w najnowszej historii Polski (pierwsze wolne wybory parlamentarne, powołanie rządu Jana Olszewskiego)
- Premierzy III Rzeczypospolitej
- Przemiany ustrojowe w latach 1989-1997
- Dwie legendy rządu Olszewskiego – biała i czarna. Która prawdziwa? Sprawdza prof. Antoni Dudek
- Burzliwe lata Sejmu I kadencji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.7 wyjaśnia przyczyny i konsekwencje objęcia władzy przez ugrupowania postkomunistyczne w Polsce w 1993 roku
- Przemiany ustrojowe w latach 1989-1997
- Przemiany społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturowe lat 90.
- Mała konstytucja z 1992 roku
- Zrozumieć transformację. Pięć perspektyw
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.8 charakteryzuje główne postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (preambuła, relacje między najważniejszymi organami władzy, niezawisłość sądów i trójpodział władzy, prawa i obowiązki obywatela Rzeczypospolitej Polskiej, przepisy dotyczące małżeństwa i rodziny)
- Podręcznik „Jak uczyć ciekawie o Konstytucji i prawie? Tydzień Konstytucyjny dla Nauczycieli i Nauczycielek”
- Władza wykonawcza – WOS w Pigułce #1
- Władza ustawodawcza – WOS w Pigułce #12
- Podstawowe zasady ustroju RP – WOS w Pigułce #17
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.9 charakteryzuje sposób unormowania relacji między Rzecząpospolitą Polską i Kościołem katolickim w konkordacie z 1993 roku oraz między Rzecząpospolitą Polską i innymi związkami wyznaniowymi na mocy tzw. ustaw kościelnych
- Modele polityki wyznaniowej w Polsce i na świecie
- Nieodrobiona lekcja 1993 roku. Kościół w Polsce w świetle sondaży
- Zarys relacji państwo – Kościół. Wprowadzenie
- Finansowanie Kościołów i innych związków wyznaniowych w czasach III Rzeczypospolitej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.10 wyjaśnia pojęcie organizacji pozarządowej, omawia rolę i wskazuje przykłady organizacji pozarządowych (NGO) we współczesnej Polsce
- Historia organizacji pozarządowych w Polsce
- Gra w zmianę
- Organizacje pozarządowe w Polsce
- Jakie czynniki kształtują aktywność obywatelską?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.11 charakteryzuje reformy w czasach rządów AWS i UW (1997–2001); wyjaśnia znaczenie powstania Instytutu Pamięci Narodowej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.12 charakteryzuje znaczenie wstąpienia Polski do NATO w 1999 roku i do Unii Europejskiej w 2004 roku
- Polskie wpływy na kształtowanie Unii Europejskiej. Rozmowa z prof. Sławomirem Łukasiewiczem
- Kronika polska – finał
- Na rewersie mapy. NATO w Europie Środkowo-Wschodniej
- 8 kwietnia 1994 – Polska idzie do Unii. Kartka z kalendarza
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.13 charakteryzuje przejawy wzrostu globalnego znaczenia Chin w XXI wieku
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Chiny. Od upadku Cesarstwa do narodzin supermocarstwa
- Przemiany w Chinach. Korea Północna
- Na rewersie mapy – Chiny, jeden kraj, wiele twarzy
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.14 podaje przykłady wzrostu agresywnej polityki Rosji od czasu objęcia rządów przez Władimira Putina (Czeczenia, Gruzja, Ukraina); przedstawia nowe formy rosyjskiego imperializmu („szantaż gazowy”, „wojna hybrydowa”, „wojna informacyjna”)
- Pozostałości, kontynuacje i zaprzeczenia: konsekwencje polityczne, społeczne i kulturowe drugiej wojny światowej
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- Брама Європи. Україна між Сходом і Заходом
- Brama Europy. Ukraina między Wschodem i Zachodem
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.15 wyjaśnia pojęcie terroryzmu oraz przedstawia genezę i najważniejsze etapy „wojny z terroryzmem” (Afganistan, Irak)
- Współczesny terroryzm – WOS w Pigułce #23
- Korzenie Al-Kaidy. Droga do zamachów z 11 września widoła przez egipskie więzienia i amerykańskie kampusy
- ARTE Repotage. Feministka i talibowie
- ARTE Reportage. Afganistan: kobieta, burmistrzyni, bojowniczka
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
6.16 charakteryzuje zjawisko prześladowań religijnych, w tym na przykładzie losu społeczności chrześcijańskich w różnych strefach świata.
- ARTE Repotage. Irak: masakra Jazydów z Kojo
- RFN: Coraz więcej wniosków azylowych od muzułmanów z Chin
- Wzrost prześladowań chrześcijan. Pandemia nie bez znaczenia
- Współczesne przykłady prześladowań na tle religijnym
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7. Świat i Polska w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku
- To nam się w głowach (nie) mieści
- Cyfrowa rzeczywistość generacji Z
- Historia aborcji w Rzeczypospolitej
- Minister czy ministra? O tym, jak język kształtował i kształtuje rzeczywistość.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.1 charakteryzuje główne zmiany kulturowe zachodzące w świecie zachodnim na przykładzie: ideologii „politycznej poprawności”, wielokulturowości, nowej definicji praw człowieka, rodziny, małżeństwa i płci; umieszcza te zmiany na tle kulturowego dziedzictwa Zachodu ujętego w myśli grecko-rzymskiej i chrześcijańskiej
- To nam się w głowach (nie) mieści
- Historia aborcji w Rzeczypospolitej
- Minister czy ministra? O tym, jak język kształtował i kształtuje rzeczywistość.
- Krótka historia gender
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.2 wskazuje na różnice między tolerowaniem a akceptacją zjawisk kulturowych i społecznych
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.3 przedstawia kulturowe, społeczne i ekonomiczne konsekwencje rozwoju internetu i technologii cyfrowych
- Cyfrowa rzeczywistość generacji Z
- Historia gospodarcza po II wojnie światowej
- Komunikacja społeczna
- Dylematy wokół Fejsa: czy krytyka oznacza obrażanie?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.4 wyjaśnia pojęcia komunikacji społecznej oraz czwartej władzy
- Komunikacja społeczna
- Dylematy wokół Fejsa: czy krytyka oznacza obrażanie?
- Media i opinia publiczna – WOS w Pigułce #24
- Prawda czy fałsz – Stowarzyszenie Demagog
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.5 wskazuje, na czym polega wartość swobodnej wymiany opinii, oraz przedstawia nowe formy ograniczenia wolności słowa w epoce cyfrowej
- Cyfrowa rzeczywistość generacji Z
- Komunikacja społeczna
- Dylematy wokół Fejsa: czy krytyka oznacza obrażanie?
- Niezależność i pluralizm mediów jako warunki konieczne istnienia demokracji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.6 omawia proces zmiany Unii Europejskiej w okresie po wstąpieniu Polski w jej struktury (wzrost pozycji Niemiec, zjawiska kryzysowe związane z imigracją, niestabilnością strefy euro, Brexitem i epidemią wywołaną wirusem SARS-CoV-2, a także kontrowersje ustrojowe i ideologiczne na forum instytucji unijnych)
- Polskie wpływy na kształtowanie Unii Europejskiej. Rozmowa z prof. Sławomirem Łukasiewiczem
- Po co nam Unia Europejska. Rozmowa z prof. Sławomirem Łukasiewiczem
- Unia Europejska po wstąpieniu Polski w jej struktury
- Europa – wspólnota czy nie bardzo?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.7 charakteryzuje zjawisko postkomunizmu jako bariery rozwojowej i przedstawia najważniejsze przyczyny jego kryzysu w Polsce po 2001 roku
- MIĘDZYNARODOWY SCENARIUSZ LEKCJI Zbrodnia i kara? Sprawiedliwość okresu transformacji w krajach postkomunistycznych. Przykłady z Bułgarii, Litwy, Polski i Niemiec.
- Formy transformacji w państwach byłego bloku socjalistycznego
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.8 charakteryzuje różne wizje wyjścia Polski z postkomunizmu i wyjaśnia, na czym polegało polityczne znaczenie wyborów parlamentarnych i prezydenckich 2005 roku w Polsce
- Formy transformacji w państwach byłego bloku socjalistycznego
- Kryteria typologii systemów politycznych
- Triumf lewicy. Zwrot na prawo. Polska scena polityczna w latach 2000-2005
- Prezydenci III Rzeczypospolitej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.9 ocenia znaczenie i skutki katastrofy smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku dla państwa polskiego
- Katastrofa smoleńska i jej skutki
- Wspomnienia o ofiarach katastrofy
- Łączy nas Smoleńsk
- Już tylko połowa Polaków uważa, że to był wypadek. W zamach smoleński wierzy 78 proc. elektoratu PiS
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.11 przedstawia zakres działania poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo) w Rzeczypospolitej Polskiej, z uwzględnieniem struktury głównych kierunków wydatków budżetowych na te działania oraz źródeł ich finansowania
- Samorząd terytorialny – dr hab. Dawid Sześciło, Uniwersytet Warszawski
- Samorząd terytorialny
- Konstytucja RP. Rozdział VII – Samorząd terytorialny
- Fundusze unijne
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.12 wymienia największe skupiska Polaków na świecie, zna różnicę między pojęciem Polonii a pojęciem Polaków poza granicami kraju
- Tożsamość polska członków Polonii
- Polonia – podsumowanie
- Polacy w Wielkiej Brytanii – emigracja po 2004 roku
- Z dziejów polskiej emigracji zarobkowej w XIX w. (do 1914 r.)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.13 wymienia osiągnięcia Polski po 1989 roku w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- Po co nam Unia Europejska. Rozmowa z prof. Sławomirem Łukasiewiczem
- Jesień Ludów i upadek komunizmu w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
- Etapy transformacji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
7.14 wskazuje i charakteryzuje najpoważniejsze wyzwania stojące przed Polską u progu trzeciej dekady XXI wieku (zagrożenia geopolityczne, kryzys demograficzny, utrzymanie tożsamości kulturowej, bezpieczeństwo energetyczne, polityka klimatyczna oraz jej koszty finansowe i społeczne)
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- O klimacie z klimatem. Webinary WWF – kolekcja filmów.
- Po co nam Unia Europejska. Rozmowa z prof. Sławomirem Łukasiewiczem
- Polska geopolityka – polskie wybory
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
- Odwrócona lekcja – o pracy metodą flipped lesson
- Debatowanie jako metoda pracy z uczniami
- Teraźniejszość, która pożera historię
- Historia współczesna w szkole – jak to robić skutecznie i angażująco?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
1. Programy i rozkłady materiału.
Czekamy na Państwa materiały i propozycje!
- Rozkład treści programowych z odniesieniem do podstawy programowej.
- Jak uczyć HiT? Autorski Program „Zorze”
- HiT dla szkoły branżowej SOP Oświatowiec Toruń
- Program WSiP historia i teraźniejszość
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
2. Wskazówki i narzędzia
- Odwrócona lekcja – o pracy metodą flipped lesson
- Debatowanie jako metoda pracy z uczniami
- Teraźniejszość, która pożera historię
- Historia współczesna w szkole – jak to robić skutecznie i angażująco?
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
4. Materiały dla ambitnych
- Skąd wzięła się Czechosłowacja. Rozmowa z prof. Piotrem M. Majewskim
- Historia aborcji w Rzeczypospolitej
- Minister czy ministra? O tym, jak język kształtował i kształtuje rzeczywistość.
- Leksykon wiedzy politologicznej
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Historia i prawa człowieka
- “Scena zbrodni”
- “Panie przodem” (film w płatnym dostępie)
- “Minamata” (film w płatnym dostępie)
- “Dukhtar” (film w płatnym dostępie)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Polecane filmy
- “Scena zbrodni”
- “Panie przodem” (film w płatnym dostępie)
- “Minamata” (film w płatnym dostępie)
- “Dukhtar” (film w płatnym dostępie)
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Migracje i wielokulturowość
- Akcja „Wisła”. Rozmowa z dr. Mariuszem Zajączkowskim
- Mniejszość żydowska w Polsce w latach 1918-2022
- Ludzie na drogach. Ucieczki, deportacje, migracje po II wojnie światowej
- Pomoc osobom z Ukrainy. Kampania #PonadGranicami
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Globalne zależności
- ONZ i jego rola w tworzeniu i realizacji zasad zrównoważonego rozwoju
- Globalna polityka klimatyczna
- Na rzecz sprawiedliwszego świata.
- Cały świat w klasie
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Historia i prawa kobiet
- Historia aborcji w Rzeczypospolitej
- Minister czy ministra? O tym, jak język kształtował i kształtuje rzeczywistość.
- Krótka historia gender
- Legalizacja aborcji w USA – prawdy i mity
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Prawa człowieka
- Aplikacja 10 kroków
- Od A do Z LGBTQIAP
- Stosunek Polaków do Zagłady Żydów. Rozmowa z dr hab. Dariuszem Libionką.
- Zagłada Żydów na ziemiach polskich cz. 2. Rozmowa z dr hab. Dariuszem Libionką.
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
II wojna światowa
- Polacy na frontach II wojny światowej
- Polskie Państwo Podziemne
- Zagłada Żydów
- Spór o Powstanie Warszawskie
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Dwudziestolecie międzywojenne
- Dwudziestolecie międzywojenne: Polska i Świat
- Wojna 1920 roku
- Narodziny Rosji Radzieckiej. Rozmowa z prof. Mirosławem Filipowiczem
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Historia II Rzeczpospolitej
- Dwie Konstytucje
- Dwudziestolecie międzywojenne: Polska i Świat
- Bilans otwarcia. Polska u progu Niepodległości
- Wojna 1920 roku
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Władza i polityka
- Globalna polityka klimatyczna
- Podręcznik „Jak uczyć ciekawie o Konstytucji i prawie? Tydzień Konstytucyjny dla Nauczycieli i Nauczycielek”
- 7 minilekcji obywatelskich – lekcje 1,2,3,4,5,6
- Czym jest populizm: definicja, cechy, przykłady
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Kryzys klimatyczny
- O klimacie z klimatem. Webinary WWF – kolekcja filmów.
- Dezinformacja wokół klimatu i polityki klimatycznej. Opinie Polek i Polaków
- Globalna polityka klimatyczna
- “Climate Crisis as a matter of justice”
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Społeczeństwo obywatelskie i ruchy społeczne
- Gra “Dialog”
- NO RULES, czyli co zrobić z byczkiem Fernando
- BLM – historia antyrasizmu na jednym obrazku
- Ruchy obywatelskiego sprzeciwu i emacypapcji
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Lokalna wspólnota
- Krótki przepis na diagnozę społeczną
- Badamy naszą okolicę
- Młody Obywatel. Uczniowskie projekty na rzecz społeczności lokalnej.
- 7 minilekcji obywatelskich – lekcja 6
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Polska w Europie i świecie
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- Брама Європи. Україна між Сходом і Заходом
- Brama Europy. Ukraina między Wschodem i Zachodem
- Po co nam Unia Europejska. Rozmowa z prof. Sławomirem Łukasiewiczem
Więcej
Zobacz wszystkie materiały
Wojna w Ukrainie
- Dzieciństwo w cieniu wojny: Zamojszczyzna 1942–1943, Ukraina 2023 Polska, Ukraina. Rozmowa z Agnieszką Jaczyńską
- Państwo czy parapaństwo? Przypadek Naddniestrza
- Polska polityka wschodnia. Ze wschodu na zachód i z Zachodem na wschód
- Брама Європи. Україна між Сходом і Заходом
Więcej
Zobacz wszystkie materiały